مشخصات جنبش زنان در ایران
هما ارجمند
در این نوشته كوتاه قصدم این نیست كه به انقلاب مشروطه از منظر جنبش فمینیستی و یا سكولاریستی بنگرم و یا جایگاه و رابطه فمینیسم سكولار را در انقلاب مشروطه بررسی كنم. میخواهم به شرایط كنونی جنبش زنان نظری بیندازم. و آنچه كه به این جنبش قدرت و قابلیت پیشرویهای عظیم میدهد. اهمیت این كار در آن است كه با شناخت خصوصیات موجود است كه میتوان پتانسیلها و نیروی واقعی این جنبش را برای رفع موانع و تامین پیروزی بكار گرفت.
اولا جنبش زنان در ایران بلاواسطه یك جنبش سیاسی و یك جنبش ضد مذهبی است. این دو خصوصیت را اگر از آن بگیرید٬ چه بسا كه كوششهای زیادی هم در این رابطه شده٬ آن را به یك جنبش بی خاصیتی بدل ساخته اید. تمام رادیكالیسم و ماکسيماليزم آن از این دو خصوصیت نشئت گرفته است. سیاسی است چرا كه با دولتی مواجهه است كه تمام قوانین و سیستم ارزشی اش بر علیه او و زندگی درخور او در این قرن است. با حكومتی مواجهه است كه ضدیت آن با زنان جز تعریف آن است و دستگاه سركوبش یك دم از كنترل و سركوب خواستها و آمال آن باز نمیایستد. حتی در ابتدائی ترین مسایل زندگی و فعالیت اجتماعی با دولت مواجهه است یعنی با سیاست سر و كار دارد. جنبش زنان یك جنبش ضد مذهبی است (هر چند كه این جنبش تاریخا ضد مذهبی بود و تاریخا مذهب یكی از ابزارهای اصلی تامین و حفظ بی حقوقی زنان بوده است. حاكمیت اسلام در ایران امروز را تنها میتوان با قرون وسطی مقایسه كرد. عصری كه مذهب بر راس امور بود و از این رو این دوران را تاریكترین دوران تاریخ بشریت میخوانند.) باز به این اعتبار كه حكومت موجود یك حكومت مذهبی است و آنچه كه بر زنان میرود با استعانت از مذهب و احكام آن میباشد. مذهب و قوانین آن است كه رابطه زنان را با جامعه و دولت تعیین میكند و حتی رابطه او با اعضای خانواده را. از این اعتراض و مبارزه زنان در هر گام تهاجمی است به مذهب و دستگاه مذهبی. البته ممكن است این خصوصیات را بطور آشكار٬ بنحوی كه بر پرچم هر حركت و خواستی حك شده باشد در ایران شاهد نباشیم. اما جوهر مبارزات خود زنان٬ مقاومت هر روزه آنان در مقابل اجحافات حكومت و دستگاههای مذهبی٬ تمایل عمومی آنان به داشتن یك زندگی مدرن و غربی و دخالت وسیع آنان در تحركات سیاسی٬ اجتماعی و فرهنگی در تائید این ادعا است.
از این رو یك مانع اصلی مقابل جنبش برابری زنان برای رسیدن به آزادی و برابری خود حكومت اسلامی است. این حكومت باید از سر راه این جنبش كنار رود. برای این كه بتوان شرایطی را فراهم كرد تا با فرهنگ مردسالار٬ فرهنگهای متحجر و كلا آنچه كه در جامعه شرایط بازتولید زن ستیزی٬ بی حقوقی زنان و خشونت علیه زنان را به بار میاورد را ریشه كن كرد٬ باید این حكومت را به زیر كشید. راه میان بری وجود ندارد. درست است كه ریشه های اصلی نابرابری زنان در حاكمیت یك حكومت مذهبی نیست ولی این ریشه ها توسط این حكومت آبیاری میشود و حراست میگردد.
یك ركن دیگر جنبش برابری زنان در ایران خصوصیت كاملا مدرن و سكولار آن میباشد. این خصوصیت در مواجهه با یك حكومت مذهبی برجسته شده است و گرنه مدرنیزم و سكولاریسم خصوصیت ماهوی جنبش زنان برای رهایی است. زنان در ایران برای همه آنچه در غرب جنبش زنان بدست آورده اند دورخیز كرده اند. شعار حقوق زنان جهانشمول است از كتابها درنیامده است این چیزی است كه زنان در هر حركت خود نشان میدهند. دیگر نمیتوان به آنان رو كرد و گفت زنان در غرب فاسد اند و ابزارهای تبلیغی! دیگر نمیتوان به آنان گفت كه حجاب مسئله درجه دومی است و از این نوع استدلالات كه هدفی جز به انحرف بردن مبارزات زنان برای رهایی ندارد. مدرنیزم این جنبش خود را در همه زمینه نشان میدهد. خواست قوانین مدرن٬ روابط اجتماعی مدرن٬ روابط خانوادگی مدرن٬ روابط جنسی مدرن و بدور از ناموس پرسی و سنت٬ رابطه آزاد زن و مرد و غیره.
خصوصیت دیگر این جنبش خصلت توده ای و رادیكال آن است. در ایران جنبش زنان اتكا به توده های وسیع و كل جامعه دارد. جنبشی است كه نه تنها توده وسیع زنان در آن سهیم اند بلكه كل جامعه یعنی مردان نیز در آن ذینفع اند. نه صرفا بخاطر این كه حركت زنان ضد رژیمی بوده و یا ضد مذهبی بوده و یا حتی مدرن و ترقی خواه است. بلكه كل جامعه رهایی خود را بنحوی در رهایی زنان میبیند. و این را میتوان با یك مقایسه كوچك با پس از انقلاب و با آنچه كه بر حركت زنان در آن مقطع رفت كاملا دید. این جنبش رادیكال و آزاديخواه است و این را خود سیر مبارزات تاكنونی و كوتاه نیامدنهای آن بخصوص در دورانی كه همه سلاح بر زمین گذاشته بودند و زیر پرچم اصلاحات حكومتی به جزئی از اپوزیسیون بیخطر حكومت اسلامی بدل شده بودند٬ نشان میدهد.
همانطور كه در ابتدا گفتم باید این مشخصات را شناخت و با اتكا به آن جنبش زنان برای آزادی را تقویت و استحكام بخشید و به هر چه متشكل شدن آن كمرهمت بست. *
٢٨ اکتبر ٢٠١٢
هما ارجمند
مسئول كمپین بین المللی علیه دادگاههای اسلامی در كانادا
www.nosharia.com
homawpi@nosharia.com
